Gespreksvoorbeelden uit de dagelijkse prakijk.

Het onderstaande is een fragment uit één van de gesprekken met Marc (54), medisch specialist en Stephanie (52), teamleider in het onderwijs, uit Den Haag. Zij hebben samen twee kinderen, van respectievelijk vijftien en twaalf jaar oud. Ingegaan wordt op het huiswerk naar aanleiding van het gesprek daarvoor.

Michel: Wat de vorige keer bleek is dat jullie beiden op een bepaalde manier iets anders op de eerste plaats hebben staan dan elkaar. En dat wringt in een relatie als je daar niet samen bewust voor gekozen hebt, en dan nog moet dat ook niet al te lang duren. Maar in ieder geval staat bij jou (wijst naar Stephanie) inmiddels je familie bovenaan. En bij jou (wijst naar Marc) is je carrière gaandeweg belangrijker geworden dan je vrouw.

Stephanie: We hebben het daar thuis over gehad en het klopt inderdaad wel. We voelen allebei dat dat zo is en we ons daar niet helemaal goed bij voelen. Maar waarom is dat zo belangrijk?

Michel: Het is zo belangrijk omdat het bij elkaar op de eerste plaats staan een uitvloeisel en daarmee een bewijs vormt van de verbondenheid die je naar elkaar toe hebt of zou moeten hebben. En die verbondenheid is één van de drie hoofdpijlers in partnerrelaties. En in feite staan jullie ook bij elkaar op die eerste plaats. Want als ik concreet aan jullie vraag of je partner het belangrijkste is of je familie / ouders of je carrière, dan zeggen jullie beiden onafhankelijk van elkaar dat je relatie c.q. je partner het belangrijkste is. En dat komt voort uit je gevoel. Maar jullie voelen dat allebei op het moment niet van elkaar. En dat zorgt voor veel afstand.

Stephanie: Oké, maar ik heb juist het gevoel dat ik meer naar mijn familie ben getrokken omdat Marc mij steeds minder belangrijk is gaan vinden. Omdat hij zijn carrière steeds voorrang geeft en onverschillig is naar mij toe, ben ik vervolgens mijn eigen keuzes gaan maken.

Marc: Dat is wat je steeds zegt maar ik ben het daar helemaal niet mee eens. De baan die ik nu heb kost me heel veel tijd, dat is waar. Maar dat hebben we doorgepraat van te voren. En vóórdat ík deze baan kreeg, ging je al steeds meer naar je ouders. Bleef je er ook ineens slapen, soms zelfs met de kinderen.

Stephanie: Dat is omdat ze zover weg wonen. We hebben dat ook steeds overlegd als dat zo uitkwam.

Marc: Maar vroeger deed je dat nooit. Kwam je altijd nog dezelfde avond terug.

Michel: Het is natuurlijk een beetje een kip en ei vraag. Als de één familie prioriteit geeft, creëert dat afstand bij de ander die dan vervolgens carrière prioriteit geeft, waardoor dan weer afstand gecreëerd wordt bij de één, die dan familie nog meer prioriteit gaat geven enzovoort. En andersom kan natuurlijk ook, dat het met prioriteit geven van carrière begonnen is. Maar daarvoor zou je nog een andere kip en ei vraag kunnen stellen dan deze. Eén die denk ik belangrijker is dan de vraag wie begonnen is omdat dat toch altijd een bepaalde mate van interactie is geweest. Maar jullie hebben op dit moment duidelijk een stuk minder intimiteit en verbondenheid naar elkaar dan fijn is, waardoor jullie je afvragen of en zo ja in welke mate je voor de ander nog wel belangrijk bent. En de vraag is nu of jullie – weliswaar met de beste bedoelingen – zijn opgeslokt geweest door familie en carrière, of dat jullie meer afstand zijn gaan nemen van elkaar omdat jullie op elkaar uitgekeken dachten te zijn. In het eerste geval is de afstand gekomen doordat jullie het moeilijk vinden weerstand te bieden aan die familie en carrière en niet voor je eigen prioriteiten hebt kunnen kiezen. In het tweede geval waren jullie al eerder uit elkaar aan het groeien en zijn jullie ieder gewoon andere dingen op de eerste plaats gaan zetten in plaats van elkaar. Welk het van de twee is, of dat het om een combinatie blijkt te gaan, is een vraag die we in het vervolg moeten beantwoorden.

Marc en Stephanie stemmen ieder hiermee in.

Michel: Ik wil graag nog wat anders weten. Net zei je (kijkt naar Stephanie) dat Marc onverschillig is naar jou toe. Wat bedoel je daar precies mee?

Stephanie: Nou, precies dat. Het interesseert hem nauwelijks wat ik doe of niet doe. Dat zegt hij zelf, en nog vaak ook.

Marc: Dat is helemaal niet waar, Ten eerste interesseert het me wel wat je doet, en ten tweede heb ik dat ook nooit gezegd.

Michel: (vraagt aan Stephanie) Kun je misschien een voorbeeld geven van dat hij dat heeft gezegd?

Stephanie: Ja, twee dagen geleden nog, ’s avonds. Ik zei dat ik er over dacht met (…., vriendin) een weekend naar Antwerpen te gaan en vroeg Marc of dat eventueel goed was wat hem betrof. En hij zei toen dat het hem helemaal niets uitmaakte of ik dat deed (is stil, eindigt licht geëmotioneerd).

Marc: (geagiteerd) Ja, dat klopte ook. Het maakte me ook niets uit, ga jij je gang maar. Als jij weg wilt, met vriendinnen of zo, moet je dat doen. En een weekend naar Antwerpen, leuk! En in plaats van dat je zei dat je dat deed, zei je dat het al niet meer hoefde.

Michel: Ik hoor jou zeggen, Marc, dat als Stephanie weg wil, met vriendinnen uit of zo, ze dat moet doen. Wat ik daaruit proef is dat je bedoelt ‘ik laat je vrij om te doen wat je wilt doen’. En terecht natuurlijk. Maar ik zag jou, Stephanie, daar een bepaalde reactie op geven in emotionele zin. Ik kan me dat voorstellen, als je het gevoel krijgt dat zijn reactie door onverschilligheid komt. Maar dat is niet het geval, er straalt juist liefde en respect vanuit. Wat Marc eigenlijk bedoelt, is dat je geen verantwoording aan hem schuldig bent. Eigenlijk geeft hij je daar een stuk ruimte in vanuit het respect dat je recht hebt op die ruimte en hij je die ruimte ook gunt. Omdat het bij jou overkomt als onverschilligheid, is dat niet leuk natuurlijk. Maakt jouw reactie dat het ook niet hoeft dan ook begrijpelijk. Maar het betekent in de praktijk dat jullie hierdoor weer meer afstand kregen. Terwijl het eigenlijk eerder iets positiefs had moeten opleveren. Zo zie je maar, dat iets vaak voor tweeërlei uitleg vatbaar is, een fijne en een niet fijne uitleg. En dat het eigenlijk niet zo zeer de woorden zelf zijn die de uitleg geven, maar meer de bedoeling, de intentie daarachter. Eigenlijk is dat wel een goede les dan. Want als je er vanuit gaat dat je allebei de relatie wilt en die nu ook wilt redden, dan betekent dat dat de ander per definitie niet uit is om je te krenken of pijn te doen of wat dan ook. En dat betekent dat als er iets gebeurt waardoor dat wel zo’n gevoel geeft dat dat dan niet voor niets is: je gevoel zegt immers niet voor niets dat het zeer doet. Maar waarschijnlijk is de intentie van je partner anders geweest dan dat je zelf eruit hebt gehaald. Dus moet je samen, of met hulp, proberen die intentie te zoeken, waarbij de gouden regel is: zolang je die intentie niet hebt gevonden, heb je niet goed genoeg gezocht.

Het gesprek gaat door, en komt terug op de familie op de eerste plaats versus de carrière, en dat beiden eigenlijk elkaar op de eerste plaats willen hebben.

Stephanie: Maar wat zou dat dan concreet betekenen? Ik wil Marc bovenaan hebben staan, niet mijn ouders. Maar hoe laat ik dat dan zien als hij me niet gelooft? Ik kan toch moeilijk het contact met ze verbreken. Dat wil ik ook niet.

Marc: Nee, dat zou ik ook niet willen. Je hebt veel te goed contact met ze. Ik weet ook dat je ze heel graag ziet.

Michel: Wat je moet beseffen (kijkt naar Stephanie) is dat je partner het bewondert bij jou dat je zo’n goed contact hebt met je familie. Dat die weet en voelt dat er ook hele warme elementen in dat contact zitten. Het is daarom niet slecht wat er gebeurt, het is alleen te veel. Te ver doorgeschoten als het ware. En dat maakt dat je partner die nummer één plek niet meer voor 100% in zijn gevoel heeft zitten. Dat betekent niet dat je het contact met je ouders hoeft te verbreken. Maar je bent wel over de grens heen gegaan in de mate waarin je dat contact hebt laten prevaleren boven dat met je partner en in die zin moet je terug. Grenzen aangeven aan je ouders ook misschien wat ze kunnen verwachten in hoeveel weekenden per maand je hun kant op komt. Misschien betekent dat dat je tijdelijk daarin hard moet zijn omdat je te ver doorgeschoten bent.

Stephanie: Oké, maar wanneer weet ik dan of het genoeg is?

Michel: Dat weet Marc, of liever gezegd zijn gevoel weet dat. Dus vraag hem wat zijn gevoel is en hoe je hem het gevoel weer kunt teruggeven dat hij op nummer één staat.

Stephanie: Oké, dat wil ik wel proberen. Zien hoe dat gaat.

Marc: Ja, dat lijkt mij ook zinvol, goed om te proberen.

Michel: De familie is natuurlijk maar de ene kant, aan de andere kant is er een soortgelijk proces en die gaat over de carrière van jou, Marc. Want je vrouw heeft aan de ene kant bewondering dat je zo carrière aan het maken bent, anderzijds heeft ze niet meer het gevoel dat zij op nummer één staat. Ze heeft het gevoel dat je carrière belangrijker is dan zijzelf. Dat is op zich niet jouw gevoel, want ik heb je horen zeggen dat zij en je gezin de belangrijksten zijn, dat je het eigenlijk daarvoor allemaal doet. Maar zij voelt dat niet meer. Dus is het aan jou haar met haar hulp dat gevoel terug te geven. Vraag haar dus hoe je dat kunt bewijzen.

Zowel Marc als Stephanie stemmen hiermee in.

Michel: Goed. Wat dan ook nog belangrijk is, is dat jullie geen van tweeën meer gewend zijn om op de eerste plaats te staan. En het kan zijn dat je gevoel zegt dat de kans heel klein is dat dat echt weer gaat gebeuren. Daardoor kan je gevoel de neiging hebben om genoegen te nemen met een half bewijs, of willen proberen uit veiligheid om voor het vertrouwde te kiezen. Dat is aan de buitenkant een goede keus, maar als je op een dieper niveau kijkt is dat geen goede keus. Want jullie gevoel heeft echt dat stuk bewijs nodig en gevoel is heel streng daarin. Niet 100% op nummer één is niet een beetje wel op nummer één en een beetje niet, maar gewoon niet. Wees dus beducht allebei dat je te snel tegen de ander zegt dat het bewijs wel weer geleverd is. Beter te zwaar geleverd dan te licht, het gaat erom dat jullie gevoel echt tevreden wordt gesteld.

Het gesprek gaat dan nog even door, en wordt op een gegeven moment afgerond, met de opdrachten die uit het gesprek voortvloeien. Na nog enkele gesprekken, waaronder ook een paar individuele, konden Marc en Stephanie hun relatietherapietraject succesvol afsluiten.